Mehnatga oid xalqaro hujjatlar va milliy qonunchilikda bolalarni mehnatning og‘ir shakllari yoki ularning majburiy mehnati qatʼiy taqiqlangan.
O‘zbekiston Prezidenti Sh.Mirziyoyev 2022-yil 20-iyundagi Konstitutsiyaviy komissiya aʼzolari bilan uchrashuvda inson huquqlarini himoya qilish bo‘yicha amaldagi tizimning samarasini oshirish maqsadida Konstitutsiyamizda bolalar mehnatiga yo‘l qo‘ymaslik ham o‘z aksini topishini qayd etgan edi.
O‘zbekiston Respublikasi 2008-yilda Xalqaro mehnat tashkilotining Bolalar mehnatining og‘ir shakllarini taqiqlash va yo‘q qilishga doir shoshilinch choralar to‘g‘risidagi Konvensiyani ratifikatsiya qilgan.
O‘zbekiston Respublikasi Maʼmuriy javobgarlik to‘g‘risidagi va Jinoyat kodeksida voyaga yetmagan shaxslarning mehnatidan foydalanishga yo‘l qo‘yilmasligi to‘g‘risidagi talablarni buzish yaʼni voyaga yetmagan shaxs mehnatidan uning sog‘lig‘iga, xavfsizligiga yoki axloq-odobiga ziyon yetkazishi mumkin bo‘lgan ishlarda foydalanish uchun maʼmuriy va jinoiy javobgarlik choralari belgilangan.
Konstitutsiyamizning 44-moddasida “Bolalar mehnatining bolaning sog‘lig‘iga, xavfsizligiga, jismoniy, aqliy va maʼnaviy jihatdan to‘laqonli rivojlanishiga xavf soluvchi, shu jumladan uning taʼlim olishiga to‘sqinlik qiluvchi har qanday shakllari taqiqlanadi”, degan qatʼiy norma mustahkamlangan.
Paxta dalalarida yoki boshqa qishloq xo‘jaligi ishlarida, umuman boshqa sohalarda ham bolalar mehnatidan foydalanish, ayniqsa ularni jalb qilishning oldini olish va unga qarshi kurashish bo‘yicha tizimli va qatʼiy islohotlar natijasida O‘zbekistonda bolalarning majburiy mehnati to‘liq barham topdi. 2 millionga yaqin bolalar majburiy mehnatdan ozod qilindi.
Endilikda, bu boradagi davlat siyosatini konstitutsiyaviy darajada mustahkamlashga qaratilgan muhim qadamlar tashlanmoqda.
Bolaning sog‘lig‘i, xavfsizligi, to‘liq rivojlanishiga tahdid soladigan har qanday turdagi bolalar mehnatini taqiqlaydigan norma Yaponiya, Portugaliya, Ruminiya, Polsha, Sloveniya kabi davlatlar konstitutsiyalarida mavjud.
Konstitutsiyamizga ilk marotaba kiritilgan mazkur norma mamlakatimizda ushbu sohada erishilgan yutuqlarni qatʼiy mustahkamlaydi hamda bolalarning mehnatning og‘ir shakllaridan himoya qilish, ularni sog‘lom va barkamol bo‘lib voyaga yetishishlari uchun muhim huquqiy kafolat bo‘lib xizmat qiladi.
Xonqa tumani adliya bo‘limi
Yuridik xizmat ko‘rsatish markazi
boshlig‘i A.Boltyaev
