Internet (lot. inter – aro va net – tarmoq) bu – axborot almashish, saqlash va uzatish uchun axborot-kommunikatsiya tarmog‘i va o‘zaro bog‘langan butunjahon kompyuter tarmoqlari tizimi bo‘lib, hozirda hayotni Internetsiz tasavvur etish qiyin.
Internetdan foydalanish uchun shart-sharoit yaratish, eng avvalo, axborotni izlash, olish, almashish va tarqatishni, shu jumladan, so‘z erkinligi huquqini taʼminlashga ko‘maklashadi.
Shuni inobatga olib, yangilangan Konstitutsiyamizning 33-moddasida “davlat Internet jahon axborot tarmog‘idan foydalanishni taʼminlash uchun shart-sharoitlar yaratadi”, degan zamonaviy norma mustahkamlandi.
Kundalik hayotimizda taʼlimdan tortib, savdo-sotiqgacha, davlat organiga murojaat etishdan tortib, kommunal to‘lovlarni to‘lashgacha bo‘lgan barcha jarayonlarni Internetsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Dasturchilar, blogerlar va IT yo‘nalishishida yangi kasblar yaratilishiga, jamiyatning ochiqligi va kreativligini oshishiga, davlatning iqtisodiy rivojiga va tarraqiyotiga ko‘maklashuvchi vositalardan biri sifatida tan olinmoqda.
Internet tarmog‘iga kirishni taʼminlashga oid yangi konstitutsion norma mamlakatimizda inson huquqlarini, xususan, so‘z erkinligi va axborot olish huquqini taʼminlash uchun ham mustahkam huquqiy zamin yaratadi. BMTning Inson huquqlari kengashi tomonidan bir necha bor o‘z rezolyutsiyalarida Internetda inson huquqlarini amalga oshirish va himoya qilish zarurligi bo‘yicha tavsiyalar berilgan. Xususan, 2011-yil 3-iyundagi yig‘ilishida ham Internet inson huquqlarini amalga oshirishga ko‘maklashuvchi muhim vosita sifatida tan olingan.
Shu nuqtayi nazardan, davlat tomonidan Internet tarmog‘ini doimiy ravishda rivojlantirilishi zamonaviy dunyoda qo‘yilayotgan yangicha talab – inson huquqlarini nafaqat anʼanaviy shaklda (oflaynda) taʼminlash, balki ushbu huquqlarni virtual makonda, onlayn shaklda ham amalga oshirishga imkoniyat yaratadi. Masalan, mamlakatimizda fuqarolarning bilim olish huquqini faqat o‘quv yurti binosiga kelib emas, masofadan amalga oshirishga, elektron davlat xizmatlarini ko‘rsatishga, murojaatlarni elektron tarzda taqdim etishga va boshqalarga shart-sharoit yaratilmoqda.
Yangi O‘zbekistonda fuqarolarimiz va tashkilotlarni Internetga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirish maqsadida bir qator qarorlar qabul qilinib, tashkiliy-huquqiy choralar ko‘rilmoqda. Natijada, O‘zbekistonda Internetdan foydalanuvchilar soni 2016-yilda 12,1 mln bo‘lgan bo‘lsa, 2022-yilga kelib ikki barobarga, yaʼni 32 mln.dan oshdi, shuningdek, mamlakatimiz axoli yashash maskanlari hududini Internet tarmog‘i bilan qamrovi esa 2016-yildagi 28% dan, 2022-yilda 98% ga yetgan.
Bunday normani Konstitutsiyaga kiritilishi, raqamli texnologiyalar asrida Internetga oid qonunchilikni takomillashtirishga, aholini, ayniqsa olis va chekka hududlarda yashovchilarni ham Internet tarmog‘iga ulanishiga, pirovardida har bir shaxsning Internetdan foydalanish huquqini, jamiyat va davlatning esa ochiqligini taʼminlashga xizmat qiladi.
Tuproqqal’a tuman Yuridik
xizmat ko`rsatish markazi
Bosh yuriskonsulti Eshchanov Ixlosbek Ilhom o`g`li
