Erkin harakatlanish huquqi shaxsning mamlakat hududida bir joydan ikkinchi joyga borish, turar va yashash joyini erkin o‘zgartirish, mamlakatdan chiqish va qaytish huquqini qamrab oladi.
Mazkur huquq insonning erkin rivojlanishiga xizmat qiladi va u Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi, Fuqaroviy va siyosiy huquqlar to‘g‘risida xalqaro pakt va boshqa inson huquqlari sohasidagi xalqaro shartnomalarda alohida eʼtirof etilgan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev 2022-yil 20-iyun kuni Konstitutsiyaviy komissiya aʼzolari bilan bo‘lib o‘tgan uchrashuvda “fuqarolarning mamlakat bo‘ylab erkin harakatlanish, turar yoki yashash joyini erkin tanlash huquqi mamlakatdan to‘siqlarsiz chiqish va qaytish huquqi kafolatlanishi lozim”ligini va ular Konstitutsiya darajasida mustahkamlanishi zarurligini taʼkidlagan edi.
Yangilangan Konstitutsiyamizning 32-moddasida qonuniy asoslarda O‘zbekiston Respublikasi hududida bo‘lib turgan har kim mamlakat bo‘ylab erkin harakatlanish huquqiga ega, deb belgilandi.
Sir emaski, mamlakatimizning yaqin o‘tmishida erkin harakatlanish huquqini assosiz cheklovchi qonunosti hujjatlari mavjud edi. Masalan, baʼzida fuqarolarimiz Toshkentga kelish uchun yo‘llardagi nazorat postlaridan pasportsiz o‘ta olmas edi, ularni bilim olishi, davolanishi, ishlashi yoki qarindoshlarini ko‘rishi uchun poytaxtga kelib turishida ham qiyinchiliklar mavjud edi. Fuqarolarimizning xorijga chiqishi uchun esa ruxsatnoma (stiker) rasmiylashtirish talab etilardi. Bunday to‘siqlarning aksariyati Harakatlar strategiyasi doirasida bartaraf etildi, xususan, yo‘llarda nazorat postlari olib tashlandi, “propiska”, xorijga chiqish uchun ruxsatnoma (stiker) rasmiylashtirish tartibi bekor qilindi.
Erkin harakatlanishga oid yangi norma inson qadrini kamsituvchi, harakatlanish erkinligiga to‘siq bo‘lgan cheklovlarni bartaraf etib, har bir shaxsning mamlakatimiz bo‘ylab erkin harakatlanishini kafolatlaydi, aholining qishloq joylaridan shaharlarga erkin harakatlanish uchun shart-sharoitlar yaratishga, hududlarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojiga, urbanizatsiya jarayonlarining samarali amalga oshishiga va barqaror rivojlanishiga muhim omil bo‘ladi.
Tuproqqal’a tuman adliya bo`limi Yuridik xizmat ko`rsatish markazi Bosh yuriskonsulti Urazbayev Tursunboy
