Ajrashish — oiladagi munosabatlar buzilib, nikohning rasman bekor qilinishidir. Bu juda mas’uliyatli qaror bo‘lib, jamiyatning ijtimoiy tartibini saqlash va inson huquqlarini himoya qilishda muhim rol o‘ynaydi. Ota-ona va farzandlar o‘rtasidagi munosabatlar, aliment to‘lash, ijtimoiy va iqtisodiy shartlar kabi masalalar ajrashish jarayonida ko‘p muhokama qilinadi. O‘zbekiston Respublikasining oilaviy qonunchiligi ajrashishni va u bilan bog‘liq qonunchilikni tartibga soladi.
O‘zbekiston Respublikasining Oila to‘g‘risidagi qonun va Fuqarolik kodeksi oilaviy munosabatlar va ajrashish jarayonini tartibga soladi. Ajrashish, agar nikohdagi shaxslar o‘rtasidagi ziddiyatlar va munosabatlar saqlab qola olishga qodir bo‘lmasa, oilaviy sud tomonidan amalga oshiriladi.
Ajrashish jarayoni sud tomonidan tartibga solinadi. Bu jarayonda bir qator qadamlar amalga oshiriladi:
Ajrashish va farzandlar
Ajrashish jarayonida farzandlar bilan bog‘liq masalalar ham muhim o‘rin tutadi. O‘zbekistonda ajrashish vaqtida farzandlarning huquqlari himoya qilinadi va ularning manfaatlari e’tiborga olinadi.
Farzandlar kimda qoladi?
Sud ajrashish holatida farzandlarni kimga berishni hal qiladi. Farzandlarning yoshi, ularning psixologik holati va ota-ona bilan bog‘liq aloqalarini hisobga olish muhimdir. Agar farzandlar kichik yoshda bo‘lsa, ular odatda anilariga beriladi, lekin bu holda ota-onaga yoki farzandning xohishlariga qarab o‘zgarishlar bo‘lishi mumkin.
Farzandlarga aliment to‘lash
Ota-ona ajrashgandan so‘ng, aliment to‘lash vazifasi belgilaydi. Aliment to‘lash, farzandlar uchun moddiy yordamni ta’minlashga xizmat qiladi. Aliment to‘lash miqdori va shartlari sud tomonidan aniqlanadi.
Farzandlarning ijtimoiy va axloqiy rivojlanishi
Ajrashish holatida farzandlar ota-onadan bir xil darajada tarbiya va g‘amxoʻrlikka muhtoj. Sud va ijtimoiy xizmatlar, farzandlarning ijtimoiy va axloqiy rivojlanishini ta’minlashga har tomonlama yordam ko‘rsatadi.
Ajrashishning ijtimoiy va psixologik ta’siri
Ajrashish jamiyatdagi barqarorlikka va oilaviy munosabatlarga ta’sir ko‘rsatadi. Bu jarayonning ijtimoiy va psixologik ta’sirlari o‘ta katta bo‘lishi mumkin, ayniqsa, farzandlar uchun.
Psixologik ta’sir
Ajrashish farzandlarga kuchli psixologik ta’sir ko‘rsatadi. Ota-onalarning ajrashishi farzandlar orasida ham bo‘shliq va noqulayliklarni keltirib chiqaradi. Shuning uchun, farzandlarning psixologik holatini e’tiborga olish va ularni kutilgan o‘zgarishlarga tayyorlash muhimdir.
Ijtimoiy ta’sir
Ajrashish jamiyatda ijtimoiy e’tiborni talab etadi. Ajrashgan ota-onalar uchun ijtimoiy yordam va qayta tiklanish imkoniyatlari zarur. Hukumat va davlat tashkilotlari ijtimoiy xizmatlar orqali ajrashgan ota-ona va farzandlarning rivojlanishiga yordam berishga majbur.
Ajrashish — bu juda murakkab va jamiyatda katta ta’sir o‘tkazadigan jarayondir. O‘zbekistonda ajrashishning qonunga asoslangan tartibga solinishi ota-ona va farzandlar manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan. Ajrashish jarayonida ota-ona va farzandlar o‘rtasidagi munosabatlar, aliment to‘lash, farzandlarga tarbiya berish kabi masalalarda adolatli qarorlar qabul qilinishi muhimdir. Bu jarayonning ijtimoiy va psixologik ta’sirlarini e’tiborga olish va ularni to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish zarur.
Tuproqqal’a tuman adliya bo`limi Yuridik xizmat ko`rsatish markazi Bosh yuriskonsulti Sadikova Manzura
