Huquqiy demokratik davlat va ochiq fuqarolik jamiyatda so‘z erkinligi nafaqat huquq, balki har bir inson uchun masʼuliyat va majburiyat ham yuklaydi.
Yangilangan Konstitutsiyamizning 33-moddasida axborot bilan bog‘liq quyidagi normalar belgilandi:
Birinchidan, axborotni izlash, olish va tarqatishga bo‘lgan huquqni cheklashga faqat qonunga muvofiq yo‘l qo‘yilishi qatʼiy belgilab qo‘yildi. Bunda shaxslarning axborotni izlash, olish va tarqatishga bo‘lgan huquqlari qonunosti hujjatlari, jumladan Huqumat qarorlari, vazirlik yoki idoraning, hokimliklarning normativ-huquqiy hujjatlari bilan, shuningdek, og‘zaki yoki yozma ko‘rsatmalari bilan cheklanishi mumkin emasligi konstitutsiviy darajada mustahkamlandi.
Endilikda, shaxslarning axborotni izlash, olish va tarqatishga bo‘lgan huquqlari faqat xalq vakillari faoliyat ko‘rsatadigan Oliy Majlis tomonidan qabul qilingan qonunlar bilan cheklanishi mumkin.
Ikkinchidan, axborotni izlash, olish va tarqatish chegarasining asoslari yoki aniq ro‘yhati ko‘rsatildi. Unga ko‘ra, axborotni izlash, olish va tarqatishda cheklovlar faqat konstitutsiyaviy tuzumni, aholining sog‘lig‘ini, ijtimoiy axloqni, boshqa shaxslarning huquq va erkinliklarini himoya qilish, jamoat xavfsizligini hamda jamoat tartibini taʼminlash, shuningdek davlat sirlari yoki qonun bilan qo‘riqlanadigan boshqa sir oshkor etilishining oldini olish maqsadida zarur bo‘lgan doirada yo‘l qo‘yiladi.
Boshqa shaxslarning huquqlari va obro‘-eʼtiborini hurmat qilish uchun yoki davlat xavfsizligini, jamoat tartibini, aholi salomatligi yoki maʼnaviyatini muhofaza etish uchun shaxsning ayrim huquq va erkinliklari cheklanishi mumkinligi Fuqarolik va siyosiy huquqlar to‘g‘risidagi xalqaro paktda ham belgilangan.
So‘z erkinligi va axborot olish huquqi bilan bog‘liq cheklovlar va ularni buzganlik uchun javobgarlik qonunchiligimizda ham ko‘zda tutilgan. Masalan, Maʼmuriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksda fuqaroga maʼnaviy yoki moddiy zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan maʼlumotlarni oshkor etganlik, yolg‘on axborot tarqatish, jamoat tartibiga yoki xavfsizligiga tahdid soluvchi yolg‘on axborot tarqatganlik uchun javobgarlik belgilangan.
Mazkur yangi konstitutsiyaviy normalar nafaqat fuqarolarimizning axborotni izlash, olish va tarqatishga, shu jumladan Internet tarmog‘idan foydalangan holda izlash, olish va tarqatish huquqini kafolatlaydi, balki mazkur huquqni suiisteʼmol qilinmasligini oldini olish, shaxs, jamiyat va davlatning himoyasi va xavfsizligini taʼminlash uchun muhim ahamiyatga ega.
Tuproqqal’a tuman Yuridik
xizmat ko`rsatish markazi
Bosh yuriskonsulti Eshchanov Ixlosbek Ilhom o`g`li
