Куз келди картошка пули масаласида саволлар кўпайиб қолди. Кўплаб ташкилотларда куз ва қиш мавсумида ходимларга қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини харид қилиш учун моддий ёрдам ажратиш амалиёти мавжуд. Одатда бу тўловни халқ тилида «картошка пули» деб аташади. Мазкур ёрдам нафақат картошка, балки турли озиқ-овқат маҳсулотларини захира қилишга хизмат қилади.
У меҳнатга ҳақ тўлаш тизимининг бир қисми бўлиб, ижтимоий характерга эга. Меҳнат кодексининг 153-моддаси 2-қисмига кўра, ходимларга моддий ёрдам ажратиш (шу жумладан қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини харид қилиш учун) корхона ёки ташкилотнинг ички ҳужжатлари ва молиявий имкониятларига таянилган ҳолда амалга оширилади.
Бундай ёрдам одатда барча ходимларга тенг миқдорда берилади, фақат айрим ходимларга танлаб берилиши мумкин эмас. Айрим давлат ташкилотларида эса бу ёрдам белгиланган ҳужжатлар асосида мажбурий тарзда ажратилади.
Масалан, Давлат экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш вазирлиги, уй-жой коммунал соҳаси, ветеринария хизмати ва Мажбурий ижро бюроси ходимларига Президент ёки Ҳукумат қарорлари асосида белгиланган миқдорда «картошка пули» ажратиш тартиби жорий этилган. Бу каби ҳолатларда иш берувчи учун ушбу тўловни амалга ошириш мажбурий ҳисобланади.
Ёрдам ажратиш иш берувчининг буйруғи билан расмийлаштирилади.
Солиқ масалаларида эса бу ёрдам ходимнинг «бошқа даромадлари» сифатида қаралади. Солиқ кодексининг 377–378-моддаларига кўра, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини харид қилиш учун пул шаклида берилган ёрдам меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдорининг 4,22 бараваригача бўлган қисмига даромад солиғи солинмайди.
Масалан, ҳар бир ходимга 4 миллион сўм (БҲМнинг 10 баравари атрофида) миқдорида ёрдам берилса, бу сумма белгиланган чегарадан кам бўлгани учун даромад солиғидан озод қилинади.
Шу боис раҳбарлар ушбу моддий ёрдамни ажратиш тўғрисидаги буйруқни ўз вақтида расмийлаштириши, ходимларга қишга тайёргарликда амалий ёрдам кўрсатиши мақсадга мувофиқ бўлади.
Хива тумани адлия бўлими юридик хизмат кўрсатиш маркази бош юрисконсульти Д. Машарипов
